Single Issue(s) met Rob Jetten

Wat kan de politiek doen om singles een handje te helpen? En waarom gebeurt dat (nog) niet?

Aloha, ik groet u vanuit subtropische sferen. Niet alleen omdat de lente haar eerste stappen over de drempel heeft gezet, maar ook dankzij een tropische anekdote over het vrijgezellenleven van Rob Jetten, fractievoorzitter van D66.

Toen ik drie weken geleden 35 kaarsjes uitblies, werd ik getroffen door een licht beklemmende realisatie: op dit moment heb ik de leeftijd waarop mijn moeder, met drie kinderen in haar schoot, officieel was ‘uitgebaard’. Niet alleen staat de kinderteller in mijn geval op nul komma nul, ik loop ook nog steeds een huwelijk én koophuis achter.

(Foto van toen ik klein was en nog droomde van een leven als domestic goddess)

Hierin sta ik allerminst alleen; er zijn tenslotte steeds meer singles, en ook de mensen die een romantische partner hebben en wel vol overgave voor kroost en koophuis willen gaan , stellen die partnerkeuze en alles wat daaruit voortvloeit steeds langer uit. Huisje, boompje, beestje komt wel… ooit. Eerst nog even volop reizen, swipen, feestje.

Maar, vandaag wil ik het niet hebben over het hoe-en-waarom achter al die singles in Nederland en liever stilstaan bij waar die 3,3 miljoen alleenstaanden zoal tegenaanlopen. En dan vooral: welke rol de politiek hierin speelt - of zou moeten spelen.

Alleen ben je onaf 💔

Hoewel de langstzittende premier ooit, tevens een van Neerlands meest beroemde vrijgezellen is, gaat het in Den Haag niet of nauwelijks over singles. Nou hield Mark Rutte er als bachelor lang niet zo’n berucht balboekje op na als, ik noem maar iemand, Jeroen Pauw. En wellicht is het omdat hij nooit aan een eventuele lover werd gelinkt of te druk was met het landsbestuur, maar in zijn geval leek het persoonlijke dan ook weinig politiek te zijn; al die alleenstaanden waren niet meer dan een non-issue. Zelfs dusdanig non-existent dat hij ze in veertien jaar Torentje nooit op de kaart heeft gezet.

Toen er in 2023 verkiezingen voor de deur stonden, was dat bij andere partijen overigens niet anders. Het viel columnist Floor Rusman al op dat er in geen enkele wandelgang of partijprogramma ook maar een woord over alleenstaanden of alleenwoners werd gerept. Niet eens over burgers of huishoudens, nee, het ging louter over ‘gezinnen’ in de CPB-doorrekeningen. En dat roept de vraag op: als jij of de groep waartoe je behoort niet wordt vertegenwoordigd door onze volksvertegenwoordigers, tel je dan überhaupt wel mee?

Daar gingen mijn podcast-wederhelft Emma en ik over in gesprek met niemand minder dan Rob Jetten, fractieleider van D66. Die aflevering geldt niet als stemadvies, vooralsnog is dit de enige Haagse partij die in haar beleidsplannen rekening houdt met singles. En dat terwijl er toch steeds meer zieltjes te winnen zijn in die hoek van onze samenleving, want naar verwachting bestaat in 2050 de helft van alle huishoudens uit alleenstaanden. Tel uit je winst.

Premievakantie 💰

Journalist en podcastmaker Maartje Duin beet zich een aantal jaar geleden ook vast in het single-onderwerp. Ze schreef er veelvuldig over voor De Volkskrant en haalde o.a. het nieuws met haar ‘Single Issue Partij’. Spoiler: het is geen echte politieke partij, maar wel een handige manier om aandacht te vragen voor de belangen van alleenstaanden. Waarvoor dank.

Is dat nou allemaal echt nodig? De wereld staat in brand. Er is oorlog. Allemaal waar. Maar aangezien er constant wordt gewerkt aan beleid dat Nederland voorbereidt op een stralende toekomst, of in ieder geval een leefbare toekomst. Zodat alle kinderen en kleinkinderen die uit die geliefde kerngezinnen voortvloeien ons kleine landje ook nog in optima forma mogen meemaken, móéten we het toch ook iets vaker over singles hebben. Over hoe we voor alle ouderen gaan zorgen die straks géén naaste familie hebben om te mantelzorgen, maar die wellicht ook niet de financiële vrijheid genieten die gepaard met het vermogen dat huisbezitters hun leven lang opbouwen.

Tijd voor een politiek gesprek dus. Want hoewel er een heleboel bollebozen hun hoofd breken over de immense tekorten op onze woningmarkt, wordt er volgens Rob Jetten nog lang niet genoeg gebouwd voor al die (toekomstige) alleenwoners. In ons podcastgesprek hoor je op welke manieren singles nog meer worden achtergesteld in onze maatschappij én wat hij daar concreet aan wil veranderen. Bijvoorbeeld door een premievakantie in te lassen, die het makkelijker maakt om in je eentje een huis te kopen. Dat zou nog eens een modern sprookje zijn…

Van kerngezin naar individu 🌟

Als we het over onze politiek hebben, gaat het vaak over het (kern)gezin als hoeksteen, hét fundament waarop we stevig verder bouwen. Maar hoe stevig staat dat bouwsel eigenlijk? Hebben we het over een toren van Pisa, een potje Jenga? Door enkel te focussen op dat gezin, gaan we voorbij aan de vrijheid en rechten van het individu. Zo schreef journalist en schrijver Lynn Berger al meerdere boeken en essays over waarom dat hardnekkige kerngezin een achterhaald concept is (dat rammelt aan alle kanten).

Los van op wiens bord het grootste deel van de zorg belandt, zien we een heleboel groepen überhaupt over het hoofd. Denk maar aan alle alleenstaanden en solo-ouders, die niet dezelfde belastingvoordelen hebben als tweeverdieners. En die in verhouding minder toeslagen krijgen en meer belasting betalen over eventueel vermogen. Maar ook meeroudergezinnen worden nog steeds niet wettelijk erkend. Hoewel uit onderzoek blijkt dat dit juist in het belang van kinderen is.

Hoe het óók kan 🕺

Gelukkig gloort er ook goed nieuws. Of in ieder geval hier en daar een fris geluid.

Afgelopen dagen vond ik dat frisse geluid onder andere in de nieuwe NPO-documentaire van Liesbeth Rasker Heb je geen kinderen? Hierin laat ze zien hoe onze maatschappij nog steeds van vrouwen verwacht moeder te (willen) worden. Zelf heeft Liesbeth nooit een kinderwens gehad en nu ze 36 is, heeft ze een heel arsenaal aan opmerkingen die dat oplevert. Wacht maar tot je groot bent, wacht maar tot je dertig bent, wacht maar tot je een geliefde hebt, wacht maar tot het bijna niet meer kan, wacht maar tot je later spijt hebt. Het blijft mindblowing wat je allemaal naar je hoofd geslingerd krijgt als je kiest voor een leven buiten de sociale norm.

(Beeld uit ‘Heb je geen kinderen’, KRO-NCRV)

Ik heb genoten van de gesprekken die Liesbeth in deze docu voert met andere vrouwen. Bijvoorbeeld tijdens een workshop over de kinderwens-kwestie. Want single of niet: hoe kom je er in hemelsnaam achter wat je wil? En puur hypothetisch: heb je liever spijt van het feit dat je géén kinderen hebt gekregen of spijt van het moederschap? Want op dat laatste ligt ook nogal een taboe. Ook de bijdrage van Antoinnette Scheulderman was verfrissend politiek incorrect. Want o wee als je iets onaardigs zegt over die kleine ettertjes (of engeltjes, choose your pick). Dus bij dezen ook nog even een shout out naar de podcastaflevering van Liesbeth en Antoinnette!

Nog een andere tip die al vaker voorbij is gekomen in Steeds Meer Singles: Going Solo - the extraordinary rise and surprising appeal of living alone, van Eric Klinenberg. Dit zalige boekje is weliswaar van een Amerikaanse schrijver, maar neemt een wereldwijd fenomeen onder de loep. Zoals ik al schreef, ben ik absoluut niet de enige 35-jarige alleenwoner. De singles-trend is ook niet voorbehouden aan Nederland, maar een wereldwijd fenomeen, schrijft Eric Klinenberg. Dit boek is een aanrader omdat de schrijver de voordelen van alleenwonen onderzoekt. Iedereen kan klagen over toenemend individualisme, maar zoals Zweden laat zien zijn het juist sociaal sterke en veilige landen waar alleenwonen het populairst is. Alleenstaanden dragen over het algemeen ook meer bij aan hun omgeving en onderhouden sterke vriendschappen (applausje voor jezelf!!!). En last but not least: in dit boek lees je ook hoe we over wonen en de publieke ruimte kunnen nadenken met het oog op al die volwassen singles. Denk aan collectief wonen of ‘friends-woningen’, die de lasten voor singles beperken, terwijl er genoeg ruimte blijft voor de lusten van het alleenwonen. Voor de niet-lezers, vond ik deze podcastaflevering over singles in Zweden.

Wat jullie?

De meeste politieke vragen in onze SMS-mailbox gingen over gemeentelijke belastingen, de woningmarkt en alleenstaand ouderschap (en kinderopvang 💸). Ik ben benieuwd of er andere dingen zijn waar jullie als single of alleenwonende tegenaan lopen? Waar moeten onze politici nog meer mee aan de slag?

Dat was ‘m dan voor nu. Volgende week een podcastaflevering én nieuwsbrief over koken voor één. Een terugkerend blok aan mijn been, waar ik ooit een maand over blogde. Al heeft Emma’s aanwezigheid in mijn leven (en haar fantastische solo-kookboek) me al een heel eind op weg geholpen. Verheug je op een verzameling van mijn favoriete hacks.

Cheers,

Lizzy